Enflasyondaki yükselişte temel mal ve gıda alt grubu etkisi

Yıllık enflasyon aralık 2021’de tüm ana gruplarda yükselirken, en belirgin katkı temel mal ve gıda alt grubundan geldi. Yıllık tüketici enflasyonuna katkı; temel malda 6,57 puan, gıdada 4,47 puan, hizmette 1,40 puan, enerjide 1,33 puan ve alkol, tütün ve altında 0,11 puan düzeyinde oldu. Üretici fiyatları kaynaklı baskı güçlü seyrini sürdürdü.

Yıllık enflasyon aralık 2021’de tüm ana gruplarda yükselirken, en belirgin katkı temel mal ve gıda alt grubundan geldi. Yıllık tüketici enflasyonuna katkı; temel malda 6,57 puan, gıdada 4,47 puan, hizmette 1,40 puan, enerjide 1,33 puan ve alkol, tütün ve altında 0,11 puan düzeyinde oldu. Üretici fiyatları kaynaklı baskı güçlü seyrini sürdürdü.   Yıllık enflasyon aralık 2021’de tüm ana gruplarda yükseldi. Enflasyondaki yükselişte 6,57 puanla temel mal grubu ve 4,47 puanla gıda büyük rol oynadı.   Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) aralık ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 13,58 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 36,08'e yükseldiğini açıklamasının ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.   Rapora göre, aralık ayında yıllık enflasyon tüm ana gruplarda yükselirken, enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı temel mal ve gıda alt grubundan geldi.   Bu dönemde birçok kalem üzerinde döviz kurundaki gelişmelerinin yansımaları hissedildi. Kur geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubunda fiyatlar, özellikle dayanıklı tüketim malları öncülüğünde yüksek oranda artış kaydetti. Dayanıklı tüketim malları arasında da otomobil fiyatlarındaki artış dikkati çekti.   Gıda grubunda yıllık enflasyon taze meyve ve sebze kalemlerinde görece daha ılımlı seyir izlerken, girdi maliyetlerinin etkisiyle taze meyve ve sebze dışı kalemler de kayda değer bir oranda arttı.   Uluslararası enerji fiyatlarında bu dönemde gerileme yaşandı. Döviz kuru gelişmelerinin yansımalarıyla başta akaryakıt, tüp gaz ve kömür olmak üzere yurt içi enerji fiyatlarındaki artışlar ise sürdü.   Hizmet grubunda da yükselişler genele yayılırken, bilhassa lokanta-otel grubu fiyatlarındaki hızlanma gıda enflasyonundaki görünümün de etkisiyle belirgin hale geldi. Türk lirasındaki değer kaybı, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve tedarik zincirlerinde devam eden aksamalar sonucunda üretici fiyatları kaynaklı baskılar oldukça güçlü seyir izledi.   Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri belirgin bir yükseliş gösterdi. Söz konusu gelişmelerle aralıkta önceki aya göre yıllık tüketici enflasyonuna katkı; temel malda 6,57 puan, gıdada 4,47 puan, hizmette 1,40 puan, enerjide 1,33 puan ve alkol, tütün ve altında 0,11 puan arttı.   KİRA ENFLASYONU ARALIKTA DA YÜKSELDİ   Hizmet fiyatları aralıkta yüzde 5,27 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 5,45 puan artarak yüzde 22,33 oldu. Yıllık enflasyon haberleşmede gerilerken, lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda yükseldi.   Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar yüzde 9,81 artarken, yıllık enflasyon 11,95 puan yükselişle yüzde 40,85 seviyesine ulaşarak, hizmetler sektörü enflasyonunu yukarıya çekmeye devam etti. Bu gelişmede, temel gıda fiyatlarındaki olumsuz görünümün etkisiyle yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüzde 10,16'lık artış dikkati çekti. Konaklama hizmetleri fiyatlarında da yüzde 5,42 ile yükselişler sürdü.   Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 5,78 artarken, kara yoluyla şehirler arası ve hava yolu ile yolcu taşımacılığı ücretlerindeki artışlar öne çıktı.   Diğer hizmetler fiyatlarındaki artışta, ulaştırma sektörüyle bağlantılı sigorta fiyatlarının yanı sıra kura duyarlılığı yüksek olan bakım ve onarım kalemleri olumsuz ayrıştı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde kira enflasyonundaki yükseliş eğilimi aralık ayında da devam etti.   TEMEL MAL GRUBUNDA YÜZDE 40,55 YILLIK ENFLASYON   Temel mal yıllık enflasyonu aralıkta 22,19 puanlık kayda değer bir artışla yüzde 40,55 seviyesine geldi. Bu dönemde yıllık enflasyon Türk lirasındaki gelişmelere bağlı olarak tüm alt gruplarda belirgin şekilde yükselirken, genele yayılan fiyat artışları gözlendi.   Dayanıklı mal fiyatları aralıkta aylık bazda yüzde 30,33 artarken, bu yükselişte yüzde 42,38 ile otomobil fiyatları etkili oldu. Fiyatlar, beyaz eşyada yüzde 22,61, diğer elektrikli ve elektriksiz aletlerde yüzde 19,88 ve mobilyada yüzde 17,41 arttı. Bu gelişmelerle dayanıklı mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 48,93'e ulaştı.   Diğer temel mallardaki aylık fiyat artışları genele yayılmakla birlikte konutun bakım onarımına yönelik malzemeler, kişisel bakım ürünleri, ev tekstili, temizlik malzemeleri, araç yedek parçaları, küçük ev aletleri gibi ürünler öne çıktı. Grup aylık enflasyonu da yüzde 13,38 oldu.   Aralık ayında sezon indirimlerinin başladığı giyim ve ayakkabı grubunda mevsimsel eğilimin tersine aylık bazda yüzde 7,38'lik fiyat artışı izlendi ve yıllık enflasyon yüzde 19,92'ye ulaştı.   SÜT, YUMURTA VE ETTE BELİRGİN ARTIŞLAR   Enerji fiyatları aralıkta yüzde 9,75 yükseldi. Bu dönemde uluslararası enerji fiyatlarında düşüş görülmesine karşın Türk lirasındaki gelişmelerle birlikte akaryakıtta yüzde 22,41, tüp gazda yüzde 16,49 ve katı yakıtta yüzde 11,18 olmak üzere yüksek aylık artışlar görüldü. Böylece yıllık enerji enflasyonu aralık ayında 10,79 puan yükselerek yüzde 42,93’e ulaştı.   Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları aralıkta yüzde 15,99 artış kaydederken, grup yıllık enflasyonu 16,69 puan yükselerek yüzde 43,80 seviyesine ulaştı. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 14,61 puan artışla yüzde 39,83'e, işlenmiş gıda grubunda 18,71 puan artışla yüzde 47,57'ye yükseldi.   İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarında aylık bazda görece daha sınırlı bir artış gösterirken, diğer işlenmemiş gıda grubunda belirgin fiyat artışlarına işaret etti. Bu dönemde diğer işlenmemiş gıda grubunda yüzde 25,30'la süt, yüzde 23,80'le beyaz et, yüzde 21,15'le yumurta, yüzde 28,38'le patates ve yüzde 15,93'le kırmızı et öne çıkan kalemler oldu.   PEYNİR, EKMEK VE SIVIYAĞDA KESKİN YÜKSELİŞ   Aralıkta işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüzde 16,47 ile kayda değer bir artış sergiledi. Bu grupta yüzde 19,64'le ekmek ve tahılların yanı sıra yüzde 22,60'la katı-sıvı yağlar, yüzde 18,22'yle peynir ve diğer süt ürünleri, yüzde 13,76'yla et ürünlerinde daha belirgin olmak üzere alt kalemler genelinde keskin fiyat artışları izlendi. Bu gelişmelerde döviz kuru, tarımsal emtia fiyatları gelişmeleri ve tarımsal kuraklığın yansımaları izlendi.   Böylelikle taze meyve ve sebze grubunda yıllık enflasyon görece sınırlı miktarda artış göstererek yüzde 17,94 olurken, diğer gıda grubunda yıllık enflasyon 19,59 puan yükselerek yüzde 49,35'e ulaştı.   Aralık ayında tütün ürünleri fiyatlarında yaklaşık 2 TL düzeyinde artış gerçekleşti. Tütün ürünleri fiyatları bu dönemde yüzde 11,96 artarken, bu gelişmenin tüketici enflasyonuna etkisi 0,49 puan oldu.   ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI ARTIŞ BASKISI SÜRÜYOR   Yurt içi üretici fiyatları aralıkta yüzde 19,08 artarken, yıllık enflasyon 25,27 puan yükselişle yüzde 79,89 oldu. Alt gruplar geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki değer kaybı, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve arz kısıtları belirleyici olmaya devam etti. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi önemli ölçüde yükseldi. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve ara mallarda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda artış kaydetti.   Aralık ayında alt kalemler geneline yayılan yüksek fiyat artışları görüldü. En belirgin aylık artış yüzde 21,21 ile ara mallar grubunda gerçekleşirken, bu gelişmede ana demir-çelik ve ferro alaşımlar ile tekstil, plastik ve kağıt ürünleri öne çıktı. Diğer alt gruplarda da belirgin fiyat artışları izlendi.   Enerji grubu aylık yüzde 20,38 artış ile öne çıkan bir diğer grup olarak belirlendi. Bu gelişmede elektrik-gaz imalatı ve dağıtımı ile petrol ürünleri belirleyici oldu.   Dayanıksız mal grubunda et ve süt ürünleri, bitkisel ve hayvansal yağlar gibi gıda imalatı kalemleri ile tekstil ürünleri öne çıktı. Sermaye malları aylık fiyat artışında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtlarının parça ve aksesuarları ile makineler belirleyici olurken, dayanıklı tüketim grubunda mobilya, ev aletleri ve mücevherat fiyatlarında önemli artışlar görüldü.   Söz konusu gelişmelerle tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek sürdü.